erzurumlu ibrahim hakkı

Erzurumlu İbrahim Hakkı HZ.Marifetname'nin yazarıdır.

Küçük yaşlarda annesini ve daha sonra babasını yitiren İbrahim Hakkı, bir süre amcasının yanında kalmış, bu süre içinde eğitimine devam etmiştir. 1747'de İstanbul'a gelerek Sultan I. Mahmut ile görüşmüştür. Yeniden Erzurum'a dönen İbrahim Hakkı, sürekli olarak dinî ve bilimsel konularla ilgilenmiş ve 1780 yılında rahatsızlanarak aynı yılın 22 Haziran günü vefat etmiştir. Kabri Tillo'dadır.

Manzum ve düz yazı toplam on beş eser yazmış olan İbrahim Hakkı'nın en önemli eserleri Divan ve Marifetname'dir.

Erzurumlu İbrahim Hakkı, astronomi, fizik, psikoloji, sosyoloji ve din alanlarında pek çok çalışma yapmıştır. Tasavvufî konularla birlikte, fen bilimleri hakkında da geniş bilgileri kapsayan Marifetname adlı eseri, ansiklopedik bir özellik taşımaktadır. 1757'de tamamlanan Marifetname, yalın ve halkın anlayabileceği bir dilde yazılmıştır.

Aşağıdaki şiirin sahibi güzel insan;

ey gönül, allah için mahlukuna hep şefkat et

kimseyi incitme, herkese münasip ülfet et

çün huda her kalbe nazırdır, gönül yap rağbet et

kulları gönlünde ol, mevla'ya ancak hizmet et.

ve türkçe bir müstezatında birkaç hikmetle karışık söz:

- azap olur ki, bu halkı ona ortak ederiz, hata eder gideriz.

- günah odur ki enaniyet eyleriz isbat, o muddea heyhat. ...

bela odur ki bela gelse, sabrı kor kaçarız, gözya­şı saçarız.

- maraz budur ki marazdan bu sıhhati seçeriz, o derdile geçeriz...

- cehennem odur ki dil ile halkı incitiriz, biz de inciniriz.

jeolojiden astronomiye, fizyolojiden psikolojiye kadar pek cok alandaki bilgilerini Marifetname isimli eserinde bir araya getiren Erzurumlu İbrahim Hakkı, yetmişten fazla eser yazdı..