basir zaharoff

Yaşadığı dönemin silah ticaretini, hatta dünya çapında baronluğunu elinde tutan adam Sir Basil Zaharoff

Basil Zaharoff, 6 Ekim 1849 da bir sonbahar mevsiminde Muğla'da doğdu. Osmanlı Devleti nüfus kayıtlarına göre ismi Vasil Zaharyastır. Basil Zaharoff'un ailesi İstanbul kökenli olup, 1821 Yunan ayaklanmasından bir süre sonra Rusya'ya iltica etmişlerdir. 1840'larda Osmanlı İmparatorluğu'na dönerek geçici olarak Muğla'ya yerleşmişlerdir. Zaharoff'un doğumundan sonra 1855'de tekrar İstanbula dönmüşlerdir.

Daha küçük yaşlardan gözünü para hırsı bürümüş olan Basil, iş hayatına ilk olarak İstanbul'a gelmiş olan Avrupalı turistlere rehberlik yaparak başlamıştır. Genellikle de bu rehberliğini Galata kerhaneleri ile bağlantılı olarak yürüttüğü bilinmektedir. Daha sonra bir süre itfaiyecilik yapmıştır. İstanbulda yanan evleri dâhi parayı çevirmesini bilen Basil, özellikle evleri yanan zenginlerin servetini komisyon karşılığı kurtarmaya dayalı kârlı bir faaliyet içinde olmuştur.

Atina'da gazeteci Etyen Skuludis ile dostluk kurmuştur. Skuludis'in İsveçli bir kaptan arkadaşı silah taciri Thorsten Nordenfeldt(toşta nûdınfeld) Atina'daki acenteliği işinden ayrılmak üzere olduğundan, Basil Zaharof, Skuludis'in tavsiyesiyle 14 Ekim 1877'de bu işi devralarak silah ticaretinde göz kamaştırıcı bir kariyere ilk adımını atmıştır.

Nitekim, Basil Zaharoff becerikliliğini Nordenfeldt I denizaltısının satışında göstermiştir. Amerikalı papaz George W. Garrett tarafından bir hobi olarak tasarlanan ve ABD Deniz Kuvvetleri nin istikrarsız ve tehlikeli manevra yaptığı gerekçesiyle reddettiği ve büyük güçlerin teknolojisinin gelişmesini beklemeyi tercih ettiği bu ilk denizaltı modellerinden, prestij arayışı içinde olan Yunan Deniz Kuvvetleri'ne bir adet satmıştır. Daha sonra Ulu Hakan 2. Abdülhamid Hân'ı, bu yeni Yunan denizaltısının arzettiği tehdit konusunda ikna ederek, Osmanlı Donanması'na da iki adet satmıştır. Hemen ardından, Rus yetkililerini bu yeni Türk denizaltısının arzettiği tehdit konusunda ikna ederek, Rus Deniz Kuvvetlerine iki adet daha satmıştır. Bu denizaltılar hiçbir savaşta rol oynamamış, Osmanlı donanmasının bir torpil atma tatbikatı esnasında ise biri dengesini kaybederek pruvadan batmıştır.

Daha Sonraları Zaharoff, finans sektörüne de girdimiştir. Ağır sanayi ile geleneksel bağlantıları bulunan Union Parisienne(yûnin prezien) Bankasını ve Excelsior gazetesini satınalarak, silah sanayiinin hem finansman hem de kamuoyu açısından desteklenmesini, daha iyi kontrol eder duruma geldi. Artık unvanlara da ihtiyacı vardı. Fransız denizcileri için bir huzurevi kurarak Fransız Başbakanı Poincare'nin(poncahinin) imzasıyla 31 Temmuz 1914'de yüksek Legion d'Honneur nişanını, Paris Üniversitesî'nde bir aerodinamik kürsüsünü, savaşın sonuna doğru da Britanya tarafından baron unvanı verilerek isminde 'Sir' takısını kullanma hakkını elde etmiştir.

I. Dünya Savaşı'nda Sir Basil Zaharoff muazzam karlar gerçekleştirdi. Bu arada siyasi faaliyetler de yürütmüş, Yunanistan 'ın Britanya-Fransa-Rusya-İtalya yanında savaşa girmesi için çaba göstermiştir. Zaharoff I. Dünya Savaşı'nın hemen ertesinde dikkatini Türkiye üzerinde toplamıştır. Savaştan çok zayıflayarak çıkmış Türkiye toprakları üzerinde Yunanistan'ın kazanç elde etmesi gerektiğine Venizelos'u ikna edenlerden biri olmuştur. 1920'de Yunanistan'nın Türklere karşı savaşı kazanabilmesi ve Megali Idea'nın gerçekleşebilmesi için yarım milyar altın frangı bağışlamıştır.

1924'de 75 yaşında hayatının aşkı, 30 yıl önce karşılaştığı ve kocasının ölümünü beklediği, Maria del Pilar ile evlenmiş, ancak Maria nikahlarından 18 ay sonra ölmüştür. Hayatını anılarını yazarak tamamlamış, bir uşağın çaldığı ve polisin geri getirdiği sırlarla dolu bu anıları sonra da ateşe atmıştır. Son yıllarını yalnızlık içinde geçirmiştir.


27 Kasım 1936'da 87 yaşındayken Monaco'da ölen Zaharoff, Paris'e yaklaşık 150 km. mesafedeki Balincourt'a(balincû'ya) gömüldü. Geride kalan efsanevî servetini, Maria del Pilâr'dan olma iki kız çocuğuna bıraktı.

payitaht abdulhamid dizisinde kurtlar vadisinden tanıdığımız avukat nizamettinin canlandırdığı karakter.
(bkz: adnan biricik)
(bkz: nizamettin güvenç)