varlık fonu

şu internet denen nanenin en güzel yanı, hakkında hiçbir fikrinizin olmadığı şeylerle ilgili bile olsa, aradığınız her türlü bilgiye çok kısa süre içinde ulaşabilmeniz. tabii bu süreçte, yani aradığınız bilgiye ulaşırken, gerçek bilginin yanında tonla çöp bilgi ya da manipülatif bilgiyi elemek zorunda kalıyorsunuz. bunu başarabildiğiniz sürece, internet gerçekten inanılmaz bir nimet.
ben de, düne kadar adını duyduğum ama ne olduğu hususunda bilgi sahibi olmadığım varlık fonu'nu bir araştırayım dedim. tonla çöp bilginin arasında, süzebildiğim bilgiler şunlar:
varlık fonu denilen şey, dünyanın çeşitli ülkelerinde, geçmişten beri uygulanıyor. hatta bu uygulamalardan birini ben günlük hayatta birçok kere örnek olarak vermiştim ama verdiğim örneğin varlık fonu olduğunu bilmiyordum.
şöyle ki: malumunuz, norveç kuzey kutbu'na epey yakın bir ülke. norveç'in refah seviyesinin çok yüksek olduğunu birçok insan bilir ama bunun sebebini çok az insan bilir. efenim, norveç'in tabii ki gelişkin bir ağır sanayisi var ama gelirlerinin önemli bir kısmı petrolden kaynaklanıyor. 'norveç'le petrol ne alaka?' diyenleriniz olabilir. alakası şu ki, kuzey buz denizinde devasa petrol yatakları var ve bunların önemli bir kısmını da norveç işletiyor. dolayısıyla, dünyanın önemli petrol ülkelerinden biri norveç.
neyse, konumuza dönelim. bu norveçli aşmış insanlar, yıllardır petrolden elde ettikleri gelirleri bizim gibi iphone, duble yol, başkanlık sarayı, geçiş garantili köprü vs'ye yatırmayı akıl edememişler. oturup düşünmüşler: 'ulan bu petrolden tonla para kazanıyoruz ama bunu nasıl değerlendirelim? bunun krizi var, savaşı var. her şeyden önemlisi, bizden sonra gelecek nesiller var. çıkardığımız petrolde, sadece bizim hakkımız yok, bizden sonraki nesillerin de hakkı var. onların hakkını bizim kullanmamız adil değil.' diye düşünmüşler ve geleceğe yönelik yatırım yapma kararı almışlar. petrolden kazandıkları paranın bir kısmını yatırıma harcarken, bir kısmını da işte bu varlık fonu denen oluşuma aktararak gelecek nesillere bırakmaya karar vermişler. şimdi sıkı durun. allahın vikinglerinin varlık fonunda şimdiye kadar biriken parayı söyleyeyim mi: yaklaşık 1 trilyon dolar.
yanisi şu. bizim ülkemizde her doğan çocuk yaklaşık 30 bin dolar borçla doğarken, norveç'te doğan çocuk yaklaşık 100 bin dolar alacakla doğuyor.
neyse, yine konudan uzaklaşıyoruz. tekrar varlık fonuna dönelim.
özetle şöyle diyebiliriz. varlık fonları, ülkelerin cari fazlalarını değerlendirdikleri fonlarmış. daha da türkçesi şu:
biliyorsunuz her ülke bütçe yapar. yaptığı bütçede, bir sonraki yıl ne kadar gelir hedefleediğini, ne kadar harcama yapacağını belirler. bu bütçe de mecliste görüşülerek onaylanır (gerçi referandumdan evet çıkarsa artık bütçe de görüşülmeyecek. zira bütçeyi başkan belirleyip uygulayacak). gelişmiş ülkelerde, bu bütçeler genellikle fazla verir. yani diyelim ki almanya'nın 2017 bütçesinde, 1 trilyon euro gelir öngörüldüyse 900 milyar euro gider görünüyordur. peki artan 100 milyar euroluk kısım ne olacak? işte burada devreye varlık fonları giriyor. alman hükümeti diyor ki, 'bu fazla parayı çarçur etmeyelim. varlık fonlarında dolar alalım, euro satalım, altınla takas edelim, olmadı devlet tahvillerinde değerlendirelim vs. o 100 milyar euroyu 150 milyar euro yapalım.'
işte zurnanın zırt dediği yer de tam burası. mevzuyu az çok anlamışsınızdır. devletlerin varlık fonlarına aktardıkları paralar, bütçe fazlasından aktarılan kısımlar.
peki bizim ülkemizde durum ne? ön bilgiyi verelim. bizim ülkemizde bütçe fazlası gibi bir durum yok. aksine her sene artan oranda bütçe açığı var. yani ülkenin gelirleri giderlerini karşılamıyor bile. bu durumda, haliyle 'e birader paramız yoksa varlık fonunda neyi değerlendireceğiz?' sorusu aklınıza geliyor di mi?
zaten, herkesin aklına gelen soru da bu.
tek bir ihtimal var: ülkenin kar eden kuruluşlarının karları hazineye devredilmeyecek (zira varlık fonuna devredilen kuruluşlar gelir vergisinden muaf tutuldu). bu karlar fonda değerlendirilecek. işin pis kısmı şu ki, bu fonlar denetlenmiyor. yani meclis kalkıp da, 'hele getirin bakalım bu hesapları. fondaki kuruluşlardan ne kadar para aktarıldı? aktarılan bu paralar nerelerde değerlendirildi? kar mı edildi zarar mı? zarar edildiyse niye edildi? kar edildiyse bu paralar nerede/nereye harcandı?' diye soramıyor. tüm yetki başbakanda. eğer referandumda evet çıkarsa ondan sonra da cumhurbaşkanında olacak. yani, bir nevi yüzmilyarlarca dolar büyüklüğe sahip millet mallarının nasıl, kim tarafından, kime, niçin harcandığını bilemeyeceğiz.
işin en komik tarafı da ne biliyor musunuz? bu fonun başına getirilen kişi, yiğit bulut. yok, vallahi şaka yapmıyorum. gerçekten de onu getirdiler.
her şey büyük türkiye için.
ne diyelim, hayırlısı olsun.