Mustafa Güzelgöz, 1921 yılında Ürgüp'te doğdu. “Halk gelmiyorsa kütüphaneyi halka götürmek gerek” düşüncesiyle seyyar kütüphanesini, üç eşek, üç katır ve iki atla yöredeki 36 köye ulaştırdı. Sadece seyyar kütüphane değil, spor teşkilatı kurulması, köy gazetesi, folklor ve bando çalışmaları, ilk sinema gösterimi ve fotoğrafçılık çalışmaları gibi hizmetlerde de bulunan Güzelgöz, arkasında 12 kütüphane ve 85 bin cilt kitap bırakarak 2005 yılında hayatını kaybetti.
Mustafa Güzelgöz, çalışmak için gittiği İstanbul yılları ve 2. Dünya Savaşı nedeniyle 3.5 yıl süren askerliğinin ardından, 23 yaşında idealist bir kütüphane memuru olarak Ürgüp Tahsin Ağa Kütüphanesi'nde çalışmaya başladı. Bekçi olarak atandığı kütüphanede, sadece kitaplara bekçilik yapmak yerine onları halka okutma derdine de düştü.
Güzelgöz işe Ürgüp Tahsin Ağa kütüphanesi'nin rutubetli ve tozlu odalarına kaldırılan kitapları gün yüzüne çıkararak başlar. Bununla da yetinmeyerek, çevresine yazdığı mektuplarla kitap bağışı isteyen Güzelgöz'ün bu çabaları sonuç verir ve kütüphane kurulur. Ancak kütüphane ilgi görmez. Bunun üzerine Mustafa Güzelgöz, “Madem halk gelmiyor, ben kütüphaneyi ayaklarına götürürüm” düşüncesiyle seyyar kütüphane fikrini hayata geçirir.
Hazırlattığı kitap sandıklarını eşeklere yükleyen Mustafa Güzelgöz, yollara düşer. Kitapları, eşek, katır ve atlar marifetiyle 36 köye ulaştıran Güzelgöz önce yadırganır. Hatta kendisi ile dalga geçilir. Ancak Güzelgöz yılmaz ve seyyar kütüphaneciliğe devam eder. Bir süre sonra adı “eşekli kütüphaneciye”çıkan Mustafa Güzelgöz'ün dağıttığı kitapları köylüler okur ve 15 gün sonra geldiğinde iade ederek yenisini alır. Ancak Güzelgöz için sorun devam etmektedir. Çünkü kitaplara sadece erkekler ilgi gösterir. Nedeninin kitapları dağıttığı ve erkeklerin ilgisini çekmek için radyo koyduğu kahvehaneye kadınların gelmemesi olduğunu tespit eder. Çok geçmeden Güzelgöz bunun da çaresini bulur ve kütüphanenin kapalı olduğu Salı günlerini kadınlara ayırır.
Kadınların ilgisini çekebilmek için de yardımlarla aldığı dikiş makinelerini kütüphanelere yerleştirir. Mustafa Güzelgöz'ün bu çabaları sonuç vermeye başlamıştır artık. Köylülerin kitap okuma alışkanlığı oluşmuş, hatta kitap seçimleri iyiden iyiye gelişmiştir.
Karain Köyü'nde Balzac'ın klasikleri bile okunmaya başlamıştır.
Güzelgöz, sadece eşekli kütüphaneleriyle kitap okuma alışkanlığını sağlamakla kalmamış, yöresinde kültürel alanda bir çok yeniliğe de öncülük etmiştir. Folklor ve bando çalışmaları, ilk sinema gösterimi ve fotoğrafçılık çalışmaları, spor teşkilatı ve köy gazetesi bunlardan sadece bir kaçıdır.
Çalışmalarıyla, “Amerikan Barış Gönüllüleri Derneği'nin İnsanlığa Hizmet Ödülü”ne layık görülen Mustafa Güzelgöz, emekliye ayrılması ise hazindir. Görevi dışında işler yaptığı gerekçesiyle soruşturma geçiren Güzelgöz, 50 yaşındayken emekliliğe zorlanır ve emekli edilir. Kendisi için düzenlenen jübile ile Eşekli Kütüphaneci Mustafa Güzelgöz, zorunlu olarak 28 yıllık kütüphanecilik görevine veda eder. Mustafa Güzelgöz 2005 yılında hayatını kaybetmiştir.
Kaynak: Gençlik Spor Dergisi
